Jaka jest różnica w prawie oświatowym pomiędzy godziną nadliczbową a godziną ponadwymiarową?

ODPOWIEDŹ

  Godziny ponadwymiarowe.

Zgodnie z art. 42 ust. 1  ustawy z 26.01.1982 r. – Karta Nauczyciela (Dz.U. z 2019 r. poz. 2215 z późn. zm.) – dalej KN, nauczyciela zatrudnionego w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązuje 5 dniowy i 40 godzinny tygodniowy czas pracy.

Zakres obowiązków nauczyciela realizowanych w ramach ustalonego czasu pracy określa art. 42 ust. 2 KN. Są to:

       1)   zajęcia dydaktyczne, wychowawcze i opiekuńcze, prowadzone bezpośrednio z uczniami lub wychowankami albo na ich rzecz, w wymiarze określonym w ust. 3 lub ustalonym na podstawie ust. 4a albo ust. 7 (pensum);

       2)   inne zajęcia i czynności wynikające z zadań statutowych szkoły, w tym zajęcia opiekuńcze i wychowawcze uwzględniające potrzeby i zainteresowania uczniów;

       3)   zajęcia i czynności związane z przygotowaniem się do zajęć, samokształceniem i doskonaleniem zawodowym.

W przypadku, gdy nauczyciel wykonuje pracę powyżej obowiązującego go tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych (tj. powyżej pensum określonego w pkt 1), to realizuje godziny ponadwymiarowe (i godziny doraźnych zastępstw).

Zgodnie z zasadami wynikającymi z art. 35 KN:

1)    przez godzinę ponadwymiarową rozumie się przydzieloną nauczycielowi godzinę zajęć dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych powyżej tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych,

2)    przez godzinę doraźnego zastępstwa rozumie się przydzieloną nauczycielowi godzinę zajęć dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych powyżej tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych, której realizacja następuje w zastępstwie nieobecnego nauczyciela.

 Za pracę w godzinach ponadwymiarowych (godzin doraźnego zastępstwa) nauczycielowi przysługuje wynagrodzenie, które wypłaca się według stawki osobistego zaszeregowania nauczyciela, z uwzględnieniem dodatku za warunki pracy.

Godziny nadliczbowe

Praca w godzinach nadliczbowych nie jest przewidziana zarówno w przepisach Karty Nauczyciela, jak i ustawy z 14.12.2016 r. – Prawo oświatowe (Dz.U. z 2019 r. poz. 1148 z późn. zm.). Zasady wykonywania pracy w godzinach nadliczbowych reguluje ustawa z 26.06.1974 r. – Kodeks pracy (Dz.U. z 2019 r. poz. 1040 z późn. zm.) – dalej k.p.

Praca w godzinach nadliczbowych to praca wykonywana ponad obowiązujące pracownika normy czasu pracy, a także praca wykonywana ponad przedłużony dobowy wymiar czasu pracy, wynikający z obowiązującego pracownika systemu i rozkładu czasu pracy. Jest ona dopuszczalna w razie:

        1)   konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii;

        2)   szczególnych potrzeb pracodawcy (art. 151 § 1 k.p.).

Należy przy tym wskazać, że zasadniczo nauczyciele nie pracują w ramach godzin nadliczbowych. Dopiero gdy doszłoby do sytuacji, że nauczyciel wykonuje pracę ponad obowiązujący go wymiar czasu pracy, tzn. nauczyciel zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy pracuje ponad 40 godzin tygodniowo, ale nie jest to praca polegająca na realizacji zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych, (gdyż wtedy byłaby to praca w godzinach ponadwymiarowych), to można przyjąć, że nauczyciel pracuje w godzinach nadliczbowych.

 W praktyce ustalenie, czy nauczyciel wykonuje pracę w godzinach nadliczbowych może być utrudnione z uwagi na okoliczność, że czas pracy nauczyciela, poza zajęciami i czynnościami o których mowa w art. 42 ust. 2 pkt 1 KN nie jest ewidencjonowany.