W oparciu o raport który ukazał się na stronie ORE przedstawiam rozbudowaną merytoryczną analizę diagnozy stanu doradztwa metodycznego w Polsce oraz propozycje działań naprawczych, z uwzględnieniem szczególnego wsparcia dla nauczycieli kształcenia zawodowego. Dokument może zostać użyty jako podstawa strategii dla instytucji oświatowych, samorządów lub organów prowadzących.
📊 ANALIZA DIAGNOZY DORADZTWA METODYCZNEGO W POLSCE (2025)
Ze szczególnym uwzględnieniem doradztwa dla nauczycieli kształcenia zawodowego
I. WPROWADZENIE
Doradztwo metodyczne stanowi istotne narzędzie wsparcia nauczycieli w ich rozwoju zawodowym i doskonaleniu warsztatu pracy. Szczególnie w obszarze kształcenia zawodowego, które łączy teorię z praktyką oraz dynamicznie reaguje na potrzeby rynku pracy, rola dobrze przygotowanego doradcy metodycznego staje się nie do przecenienia.
W 2024 roku przeprowadzono kompleksowe badania stanu doradztwa metodycznego w Polsce, których wyniki ujawniają liczne problemy systemowe, organizacyjne i kompetencyjne. Ich rozwiązanie wymaga skoordynowanych działań.
II. GŁÓWNE PROBLEMY ZIDENTYFIKOWANE W DIAGNOZIE
1. Braki kadrowe i niewystarczająca liczba doradców
Polska dysponuje tylko ok. 1044 doradcami metodycznymi, co przy ponad 700 tys. nauczycieli jest liczbą skrajnie niewystarczającą.
Kształcenie zawodowe jest szczególnie niedoreprezentowane – tylko 30 doradców pracuje w tym obszarze, mimo różnorodności i specjalizacji zawodów.
2. Nierówności terytorialne
Drastyczne różnice w dostępie do doradców – np. w warmińsko-mazurskim: 3,3 doradców na 1000 nauczycieli, w małopolskim: 0,6.
3. Nieprzejrzysty i nieefektywny system rekrutacji
Procedury rekrutacyjne są niejednolite, nie angażują dostatecznie dyrektorów szkół ani placówek doskonalenia.
Kandydaci są często wybierani formalnie, bez realnej selekcji pod względem kompetencji branżowych i predyspozycji interpersonalnych.
4. Obciążenie doradców i brak stabilizacji
Większość doradców pracuje równolegle jako nauczyciele w pełnym wymiarze – brakuje czasu na realizację funkcji doradczej.
Nauczyciele nie chcą rezygnować z etatu w szkole z obawy o brak możliwości powrotu.
5. Problemy organizacyjne i finansowe
Niejednoznaczne zasady finansowania (np. delegacje, szkolenia, sprzęt,rozliczanie czasu pracy,dostępność).
Doradcy często muszą korzystać z własnego sprzętu i środków.
6. Brak systemowego podejścia do doradztwa w kształceniu zawodowym
Obszar ten wymaga specyficznych kompetencji: znajomości rynku pracy, technologii, standardów kwalifikacji zawodowych, których doradcy często nie posiadają.
Nauczyciele zawodu nie otrzymują wsparcia związanego z rozwojem warsztatu praktycznego, wyposażeniem pracowni, programami nauczania dostosowanymi do branży.
- Brak nowych technologii dedykowanych „zawodowcom”
III. WNIOSKI SPECYFICZNE DLA KSZTAŁCENIA ZAWODOWEGO
Nauczyciele kształcenia zawodowego potrzebują doradztwa opartego na praktycznym doświadczeniu, znajomości realiów rynkowych i technologii.
Brakuje mentorów zawodowych – osób, które łączą wiedzę pedagogiczną z doświadczeniem branżowym.
Kształcenie zawodowe nie jest atrakcyjne dla doradców ze względu na niską liczbę etatów, wysokie wymagania specjalistyczne i słabe wsparcie systemowe.
IV. PROPONOWANE CZYNNIKI NAPRAWCZE
A. SYSTEMOWE ROZWIĄZANIA STRUKTURALNE
1. Utworzenie branżowych zespołów doradczych
W każdej branży szkolnictwa zawodowego powinien działać zespół doradców metodycznych branżowych (np. motoryzacja,gastronomia, budownictwo, IT).
Zespoły te powinny mieć wsparcie dedykowanej placówce KZ ,ORE oraz współpracować z sektorowymi radami ds. kompetencji.
2. Wprowadzenie ścieżki rozwoju kariery doradcy zawodowego
Możliwość awansu zawodowego dla nauczycieli zawodu poprzez pełnienie funkcji doradcy branżowego.
Przejrzyste kryteria: doświadczenie zawodowe, osiągnięcia dydaktyczne, znajomość technologii.
B. ROZWÓJ KOMPETENCJI I WSPARCIA DORADCÓW
1. Szkolenia specjalistyczne
Obowiązkowe cykle szkoleń z zakresu:
mentoringu i tutoringu,
coachingu edukacyjnego,
doradztwa branżowego,
rynku pracy i współpracy z pracodawcami.
2. Wsparcie sprzętowe i logistyczne
Zakup sprzętu ICT, drukarek, dostęp do oprogramowania.
Budżet szkoleniowy dla każdego doradcy (np. 2000 zł/rok).
3. Platforma e-doradztwa
Narzędzie do kontaktu z nauczycielami zawodu, udostępniania materiałów, kalendarza szkoleń, wymiany praktyk.
C. WSPÓŁPRACA INSTYTUCJONALNA
1. Szkoła – PDN – kuratorium – samorząd
Powiązanie działań doradczych z lokalną strategią edukacyjną i potrzebami rynku pracy.
Dyrektorzy szkół zawodowych jako partnerzy w planowaniu sieci doradców.
2. Współpraca z pracodawcami i CWRKDiZ
Tworzenie „partnerstw doradczych” z pracodawcami i branżowymi centrami umiejętności.
Wspólne organizowanie warsztatów, dni otwartych, doradztwa dualnego.
D. PROMOCJA I PODNOSZENIE PRESTIŻU
1. Ogólnopolska kampania informacyjna
Promowanie roli doradców metodycznych jako ekspertów edukacji zawodowej.
Przykłady „bohaterów edukacji” – nauczycieli zawodu, którzy zostali doradcami.
2. Nagrody i certyfikacja doradców zawodowych
System certyfikatów jakości (np. „Branżowy Doradca Roku”).
Nagrody dla szkół współpracujących z doradcami.
V. PODSUMOWANIE
Diagnoza jednoznacznie wskazuje na pilną potrzebę reformy doradztwa metodycznego z uwzględnieniem specyfiki kształcenia zawodowego. Tylko systemowo wzmocnione, dobrze finansowane i kompetentne doradztwo może realnie wspierać nauczycieli zawodu, co w dłuższej perspektywie przełoży się na jakość kształcenia i konkurencyjność absolwentów na rynku pracy.
Artur Kowalski www.ksztalcenie-zawodowe.pl
