Konsekwencje wprowadzenia nowych przepisów Karty Nauczyciela w zakresie wynagrodzenia za niezrealizowane zajęcia dydaktyczne w KZ

Dotyczy: Konsekwencji wprowadzenia nowych przepisów Karty Nauczyciela w zakresie wynagrodzenia za niezrealizowane zajęcia dydaktyczne

PLIK do pobrania:

Szanowni Państwo,

    W imieniu nauczycieli kształcenia zawodowego pragniemy zwrócić uwagę na negatywne skutki wprowadzonych zmian w Karcie Nauczyciela, które uniemożliwiają wypłacanie wynagrodzenia za niezrealizowane zajęcia, nawet w sytuacjach całkowicie niezależnych od nauczyciela.

Zgodnie z art. 80 Kodeksu pracy, wynagrodzenie przysługuje za pracę wykonaną, a za czas niewykonywania pracy – jeżeli pracownik był gotów do jej wykonywania, a doznał przeszkód z przyczyn dotyczących pracodawcy – pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia. Niezrozumiałe jest, że nauczyciel zawodu zatrudniony z KP (pracuje dodatkowo w szkole, a na stałe pracujący w innym w zakładzie przemysłowym) w analogicznych sytuacjach w swojej macierzystej instytucji otrzymuje wynagrodzenie postojowe, ale w szkole już go nie otrzymuje.
Podobne  rozwiązanie stosowano dotychczas w oparciu o Kartę Nauczyciela. W sytuacji, gdy nauczyciel stawia się do pracy i pozostaje w gotowości do jej wykonywania, nie może ponosić negatywnych skutków decyzji organizacyjnych, technicznych czy administracyjnych, leżących poza zakresem jego obowiązków.

Odmowa wypłaty wynagrodzenia w takich sytuacjach pozostaje w sprzeczności z ww. zasadą oraz z art. 39 ust. 3 i art. 42 ust. 2 Karty Nauczyciela, określającymi obowiązki pracodawcy wobec nauczyciela.

 Szczególne ryzyka w kształceniu zawodowym które mogą skutkować brakiem  wynagrodzenia  za godziny nadliczbowe

Proces realizacji kształcenia zawodowego jest wyjątkowo narażony na nieprzewidziane przerwy i zakłócenia, wywołane różnymi przyczynami i powodami które nie występują w szkołach ogólnokształcących ,  a szczególnie związanymi z  korzystaniem z wyspecjalizowanego sprzętu czy specyficznymi zmianami organizacyjnymi w szkole.

Przykłady:

• Realizacja imprez szkolnych, typu : wycieczka , okolicznościowe imprezy szkolne ,wyjście do kina, , konkursy  zawody, dni otwarte,  targi edukacyjne, projekty Erasmus+ powoduje, że nie ma młodzieży bezpośrednio na zajęciach zawodowych. Skutkuje to brakiem możliwości prowadzenia lekcji. Te imprezy organizuje/sprawuje opiekę z reguły  inny nauczyciel niż nauczyciel zawodu, np.: wychowawca.
• Organizacja egzaminów;  maturalnych czy zawodowych oraz ich egzaminów próbnych uniemożliwia realizację zajęć w pracowniach technicznych. W szkole branżowej to  właśnie siedziba szkoły pełni rolę ośrodka egzaminacyjnego, sale i pracownie zawodowe  są po prostu  zajęte w okresie sesji egzaminacyjnej, nawet do dwóch tygodni. Nauczycielowi nie zostanie  to zrekompensowane.
• W szkołach ponadpodstawowych kształcących w zawodach, szczególnie przy zajęciach praktycznych, które w większości godzin są realizowane w blokach  oraz w formie kształcenia modułowego, a ilość godzin dydaktycznych  w jednym dniu może wynosić nawet ponad 10. Dotyczy to szczególnie klas najwyższych, np. w V klasie technikum zajęcia zawodowe są realizowane tylko w I półroczu (do czasu egzaminu zawodowego) i program nauczania jest realizowany w tak krótkim okresie. Każdy brak  możliwości realizacji przypadających w danym dniu zajęć dydaktycznych przekłada się na ogromne straty godzin nadliczbowych.
• Szczególnie odczuwalna jest  nieobecność uczniów pełnoletnich, którzy  sami decydują o frekwencji na zajęciach,  a  nasila się to szczególnie po okresie wystawienia ocen, czy po egzaminie zawodowym.
• Zmiana harmonogramu dowozu uczniów środkami komunikacji powoduje zwiększoną absencję oraz  zwolnienia z ostatnich godzin zajęć, szczególnie tych popołudniowych.
• Uczestnictwo nauczycieli  w obowiązkowych stażach branżowych oraz w  różnych formach dokształcania zawodowego czy w  konferencjach, seminariach i warsztatach.
• Udział w komisjach egzaminacyjnych w innych szkołach oraz pełnienie funkcji egzaminatora OKE.
• Przeszkody techniczne, szczególnie nieprzewidziane przerwy techniczne. W zimie awaria centralnego ogrzewania w budynku warsztatów sprawia, że zajęcia są odwoływane. Latem – brak prądu uniemożliwia prowadzenie zajęć w pracowni komputerowej lub elektrycznej. Awaria sprzętu w pracowni wyposażonej w sprzęt mechatroniczny lub CNC powoduje, że zajęcia nie mogą się odbyć pomimo obecności i gotowości nauczyciela do pracy.
• Decyzje administracyjne lokalne: apel szkolny, próbny alarm, działania profilaktyczne organizowane przez dyrekcję czy organ prowadzący wyłączają uczniów i nauczycieli z zajęć.
• Spotkania okolicznościowe i szkolenia  organizowane przez organ nadzoru pedagogicznego KO czy organ samorządowy (np. wręczenie nagród nauczycielom, konferencje współorganizowanej przez kuratorium lub w szkoleniach do których nauczyciel jest zobowiązany w ramach np. uzyskanych przez szkołę środków unijnych) Dużym  ryzykiem obarczone są też Centra Kształcenia Zawodowego, które nie mają „swojego ucznia” i dlatego nie mogą  realizować w zastępstwie zajęć typowo wychowawczych i opiekuńczych, ponieważ może je organizować  tylko szkoła macierzysta. Nie czytelny jest zapis  3 .e .1) KN w stosunku do Szkół Branżowych cyt: ”… uwzględniających potrzeby i zainteresowania uczniów, o których mowa w art. 42 czas pracy nauczyciela ust. 2 pkt 2;

W każdej z powyższych sytuacji nauczyciel jest obecny i gotowy do pracy, lecz traci wynagrodzenie z powodu czynników całkowicie od niego niezależnych.

Skutki dla kadry i jakości edukacji zawodowej

• Naruszenie konstytucyjnej zasady równego traktowania pracowników w szkole, tj. nauczycieli i na przykład pracowników administracji czy obsługi (art. 32 Konstytucji RP),
• Obniżenie motywacji: nauczyciele czują się niesprawiedliwie karani za sytuacje, na które nie mają wpływu.
• Zagrożenie kadrowe: kształcenie zawodowe już dziś boryka się z poważnym brakiem nauczycieli zawodu. Obecne zmiany  prawa będą zniechęcać  nauczycieli zawodu do realizacji godzin nadliczbowych, co nie koreluje z nowymi  wprowadzonymi zamianami  w prawie Oświatowym które pozwalają na realizację w uzasadnionych przypadkach godzin ponadwymiarowych powyżej  1 i ½ pensum. Co się wstanie w szkołach w momencie cofnięcia dobrowolnej zgody na  przekroczenie limitu 1/4  swojego pensum w formie godzin ponadwymiarowych?
• Dodatkowe niekorzystne rozwiązania finansowe mogą skutecznie zniechęcić do podejmowania pracy w szkołach branżowych.
•  Ryzyko obniżenia jakości: brak gwarancji wynagrodzenia może spowodować ograniczanie elastyczności i innowacyjności nauczycieli w prowadzeniu zajęć.

Postulat

Zdecydowanie wnioskujemy, aby podjąć działania w kierunku:

• przywrócenia gwarancji wynagrodzenia za niezrealizowane zajęcia, w sytuacjach niezależnych od nauczyciela,
• dostosowania przepisów Karty Nauczyciela do zasad wynikających z Kodeksu pracy (art. 80–81), gwarantujących wynagrodzenie za czas gotowości do pracy,
• wprowadzenia rozwiązań analogicznych do wynagrodzenia postojowego w innych sektorach gospodarki,
• jednoznacznego rozgraniczenia odpowiedzialności  nauczyciela od odpowiedzialności dyrektora szkoły i organu prowadzącego w zakresie organizacji procesu dydaktycznego tzn. od decyzji administracyjnych, technicznych i organizacyjnych szkoły.

Podsumowanie
Nowe przepisy Karty Nauczyciela wprowadzają rozwiązanie niesprawiedliwe, uderzające przede wszystkim w nauczycieli kształcenia zawodowego. W konsekwencji może to doprowadzić  do demotywacji kadry, problemów z organizacją nauczania i pogorszenia jakości edukacji zawodowej. Wnosimy o pilną interwencję  w tej sprawie.

 Podstawa prawna

1. Kodeks pracy:
2. art. 80: „Wynagrodzenie przysługuje za pracę wykonaną. Za czas niewykonywania pracy pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia tylko wówczas, gdy przepisy prawa pracy tak stanowią.”
3. art. 81 § 1: „Pracownikowi za czas niewykonywania pracy, jeżeli był gotów do jej wykonywania, a doznał przeszkód z przyczyn dotyczących pracodawcy, przysługuje wynagrodzenie wynikające z jego osobistego zaszeregowania.”
4. Karta Nauczyciela:
5. art. 42 ust. 2 KN określa obowiązki nauczyciela w zakresie realizacji zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych.
6. art. 39 ust. 3 KN nakłada na dyrektora szkoły obowiązek zapewnienia właściwej organizacji pracy szkoły.
7. art. 91c ust. 1 KN wskazuje, że w sprawach nieuregulowanych w Karcie Nauczyciela stosuje się przepisy Kodeksu pracy.
8. Konstytucja RP:art. 32 ust. 1: „Wszyscy są wobec prawa równi. Wszyscy mają prawo do równego traktowania przez władze publiczne.”

---

 Orzecznictwo Sądu Najwyższego

• Wyrok SN z 25 kwietnia 2019 r., sygn. I PK 33/18 – Sąd wskazał, że gotowość do pracy należy rozumieć jako stan, w którym pracownik ma zamiar świadczenia pracy, dysponuje faktyczną możliwością jej podjęcia i zgłasza ten fakt pracodawcy. W takiej sytuacji przysługuje mu wynagrodzenie, nawet jeśli przeszkoda leży po stronie pracodawcy.
• Wyrok SN z 4 października 2007 r., sygn. II PK 27/07 – potwierdzono, że odpowiedzialność za organizację pracy spoczywa na pracodawcy, a nie na pracowniku.
• Wyrok SN z 16 czerwca 2005 r., sygn. I PK 260/04 – wskazano, że nauczyciel, który pozostaje w gotowości do pracy, zachowuje prawo do wynagrodzenia mimo niewykonania części zajęć z przyczyn od niego niezależnych.

Artur Kowalski – redaktor naczelny

Elżbieta Żochowska-ekspert KZ

Eksperci portalu www.ksztalcenie-zawodowe.pl